Jiyana li daristanê

Berî bi hezar salan di nav candar û ajalên cî- hanê de; pêsiyên fîlan mamût, nifsên qediyayî dînozor û gelek ajalên dirinde hebûn. Ejderha jî hebûn û ew pir bihêz û xof bûn.

Hemû candarên vê çîroka me li daristanekê dijiyan. Li vê daristanê gul û gîhayên herî xwe- sik hebûn.

Ejderekî ku ji hemû ejderhayan biçûktir jî li vê daristanê çêbûbû. Pirça Ejder kej bû û çermê wî ji rengên keskesorê bû. Dayik û bavê Ejder ew li jora daristanê, di hêlîneke serê gir de me- zin kiribû.

Bihar bû. Hemû kulîlkên bi rengê cûrbicûr vebûbûn. Ejder ji bo ku bifire bê sebir bû. Dê û bavê Ejder ew biribû dibistana daristanê. Li dibistana daristanê çêlikên heywanên din jî he- bûn. Perwerdehiya vê dibistanê li ser hezkirina xwezayê bû.

Sagirdên biçûk, ji bo jiyaneke sa û hezkirina candarên din fêr dibûn. Dûre li gorî qabiliyet û pêdiviya her candarî ders dihatin dayîn.

Ejderê ku her roj diçû vê dibistanê, bi he- valên xwe re bi setrencê dilîst, bi hunerên be- dew eleqedar dibû. Di dersa sporê de baskên xwe ji bo firînê amade dikir.

Mamû

Ejder, li vê dibistanê bi Mamû re xwes li hev dikir. Ew herdu di temenê hev de bûn. Mamû ji malbateke mamûtan bû. Pirça wî qehweyî, xortimeke dirêj û du diranên wî yên tûj hebûn. Ejder û Mamû di navbera dersan de ji lîstikan pir hez dikirin. Bi taybetî jî bi vesartokê dilîstin.

Hevaltiya Mamû û Ejder bi piskînê dest pê kiribû. Pêsî Mamû piskiyabû û ava xortûma wî pijiqîbû ser Ejder. Pistî ku Ejder rûyê xwe paqij kiribû, ew jî ji niskê ve piskiyabû û agir ji devê wî pijiqîbû. Mamû tirsiyabû û ji Ejder re gotibû:

– Weeee! Tu çi dikî? Baldar be, hindik mabû te ez bisewitandama.

– Bibexsîne, lê ji te derbasî min bû.

– Belê. Lê min bi zanebûn nekir. Ya min tenê av bû.

– Min jî bi zanebûn nekir. Ya min jî tenê pi- çek agir bû.

– Belê, rast e. Ji ber vê divê tu bêtir baldar bî. Ji niha pê ve em hay ji piskîna xwe hebin, wê bas be.

– Erê em wiha bikin. Lê ez nizanim ezê kengî  Temam, dema tê bipiskî berê xwe bide aliyê din bes e.

Pistî vê bûyera piskandinê, Ejder û Mamû bûbûn hevalên hev.

Li dibistanê herkesî ji Ejder hez kiribû û navê “Sêrînokê Agir” li wî kiribûn. Dibistana wan çil rojî bû. Roja dawî bû û dibistan xelas bûbû. Ej- der û Mamû pistî çil rojan ji dibistanê mezûn bûn. Ji ber ku wê ji hev veqetiyana, gelekî xem- gîn bûbûn. Xatir ji hev xwestin û her kes vege- riya nav malbata xwe.

Dema firînê

Dê û bavê Ejder ew ji dibistanê anîn. Diviya- bû bi malbata xwe re dest bi firînê bikira. Mal- bata wî ji Ejder re got: “Haydê, dema firînê ye. Bide dû me.” û firiyan. Dema ku li xwe zivirîn dîtin ku Ejder nefiriyaye. Di cih de daketin cem Ejder û jê re gotin:

– Çi derdê te heye Ejder? Tu çima nafirî?

Ejder pir fedî kiribû, got:

– Ez jî dixwazim wekî we bifirim, lê ez gelekî ditirsim.

Pirsgirêka Ejder tistekî din bû. Ew bihêz û qabiliyet bû lê di firînê de di cihê xwe de sar dima. Tirsa bilindahiyê pê re hebû, lê nedixwest ji kesî re bêje. Ku hildikisiya cihekî bilind, din- ya li dora wî dizivirî û çavên xwe hisk digirtin.

Dê û bavê Ejder bi mezinbûna wî sa dibûn, lê ji ber ku nedifiriya li ber diketin. Ji Ejder re di- gotin: “Êdî tu ejderhayekî gihîstî yî. Ji bo firînê kêmasiyeke te tuneye.”

Ejder fedî dikir ku tirsa xwe ji wan re bêje. Ji ber ku nedixwest ejderhayên din tinazên xwe pê bikin, tirsa xwe ya bilindahiyê ji kesî re ne- digot.

Ji bo firînê dê û bavê Ejder çi kirin jî bêfêde bû. Ejder nikarîbû bifiriya. Li ser vê rewsê, mal- bata Ejder ew sandin kursa firînê. Ejderhayên hoste ji bo ku Ejder bifire her tist ceribandin, lê bi tu awayî ew nikarîbû bifiriya.

Mamoste jê re got:

– Hemû Ejderha difirin. Tu jî dikarî bifirî, tenê bi xwe bawer be, bes e. Eger tu bixwazî tê bi ser kevî.

Ejder ji dema ku hatibû vê kursê sûnde ge- lekî bêriya hevalê xwe Mamû û dibistana xwe ya berê dikir.

Rojekê Ejder ji ber ku dîsa nefiriyabû pir xemgîn bûbû. Tenê dixwest wê rojê Mamû bi- bîne û derdê xwe jê re bibêje.

Ejder wenda dibe

Ejder li nav daristanê rêya xwe sas kiribû û wenda bûbû. Dayik û bavê wî li her cihî geri- yan lê ew nedîtin. Taybetiyeke Ejder hebû, ew yekî bêhnek bû. Malbata wî jî bi vê qabîlêye- ta wî dizanîbû. Ejder bêhna hevalê xwe Mamû disopand û ber bi wî ve diçû.

Gihastibû nêzî Mamû lê dîsa jî tam ne bawer bû. Dinya tarî bûbû. Ejder cara ewil bû ku li da- ristanê bi tena serê xwe mabû. Ejder li daristanê bêhna heywanên din jî stendibû. Lê nizanîbû ev bêhn ji kê tê. Ev bêhn ji dînozoran dihat, bi ser de jî ev dînozor pir bi hêrs û birçî bûn. Ew hatibûn serê Mamûtan.

Refê dînozoran

Mamût li daristanê li cihekî xwes dijiyan. Li vir dar û ber pir hebûn. Koma mamûtan li vir bûn û xwe ji dînozoran diparastin. Dînozoran jî dixwest vê derê ji wan bistîne.

Gava ku Ejder nêzî cihê Mamû bû, dît ku dî- nozoran Mamû û mamûtên din dorpêç kirine. Mamû ji tirsa wan xwe di nav mamûtan de ve- sartibû. Ejder hem li ber hevalê xwe û hem jî li ber mamûtan ketibû. Xwe bi xwe got:

– Ezê aniha çi bikim? Ji bo hevalê xwe  divê tistinan bikim... Lê  dînozor  pir mezin  in! Ezê çawa wan ji vir bi dûr bixim? 

Dînozoran xwe ji bo êrîsê hazir kiribûn. Ej- der biryar da û baskên xwe li hev xistin û den- gên ecêb derxistin. Bala dînozoran kisandibû. Kes ne li hêviya ejderhayekî bû. Hemûyan bala xwe da Ejder, hinekî sas mabûn. Xwestin fam bikin ev ejderhayê xerîb li vir çi dike.

Ejder pistî ku halê dînozoran dît hinekî din wêrektir bû. Ewqas baskên xwe li hev xistin ji ber xwe ve bi hewa ket. Ejder dema ku bi ca- rekê re xwe li hewa dît ji kêfa agir ji devê xwe pijiqand. Ji tirsa agirê Ejder, her yek ji dînozo- ran bi aliyekî de reviyan. Wan nema dizanîbû

çi bikin. Hemû reviyan û xwe li darîstanê ve- sartin. Ejder li hewa çend teqle avêtin û hinek agirê din jî pijiqand ser dînozoran. Ji ber agirê wî dûvikên çend dînozoran sewitîbû.

Ji ber ku Ejder cara ewil firiyabû, zêde li hewa nema û serserkî ketibû erdê. Dema ketibû erdê Mamû bi bazdan çûbû ba wî.

Av û agir

Hemû mamûtan ji Ejder re li çepikan dixist. Mamû bi xortûma xwe av davêt ser rûyê Ejder. Ejder dema ku çavên xwe vekirin dît ku Mamû bi hezkirin lê dinêre û lepê xwe dirêjî wî

kiriye. Mamû bi kêf ji Ejder re got:

– Min tu dîtî! Êdî tu difirî!

– Belê, bi gumana min ez firiyam.

– Vê carê tu bi zanebûn piskiya, ne?

– Erê bi gumana min wiha bû.

– Min heta niha piskîneke wiha xwesik ne- dîtibû!

– Lê hinekî qirika min êsiya!

Ejder û Mamû du hevalên berê bûn. Ji bo ku dîsa hev dîtibûn gelekî bextewar bûn. Hemû kesên li wir bi kêfxwesî li Mamû û Ejder dinêrîn.

Mamûtekî pîr got:

– Hevaltî di rojên wiha de mezin dibe.

Dayik û bavê Ejder li wî digeriyan. Dema pêj- na wî li daristanê kiribûn, rastî cihê mamûtan hatibûn. Dîtin ku rewsa Ejderê wan li nav mamûtan bas e. Ew jî hatibûn ba wan û bi jîr- bûna Ejder hesiyabûn. Bi bîhistina firîna Ejder û alîkariya bi mamûtan kêfa wan pir hatibû.

Mamûtan wê sevê Ejder û malbata wî kirin mêvanên xwe. Ji bo jîrbûna Ejder li daristanê pîrozbahiyek li dar xistin. Hemû heywanên dost tev li pîrozbahiyê bûn. Mamûtan ji Ejder xwestin ku ew agirê sahiyê bi piskîna xwe pêxe.

Dînozoran ji dûr ve pîrozbahî temase kirin  û ji Ejder gelekî hêrs bûbûn. Xwe bi xwe gotin: Çawa ejderhayekî biçûk û nûfiriyayî, zora me biriye!

Dînozoran planek çêkirin ku heyfa xwe hilî- nin. Lê Ejder texmîn dikir ku dînozor di cihê xwe de rehet nasekinin.

Ejder û Mamû li ber agirê sahiyê bi mêvanên xwe re civiyan. Ejder wiha got:

– Heval û dostên min ên hêja, wek ku hûn   jî dizanin divê em li hemberî dînozor û tistên xeter xwe biparêzin. Divê em xwe bikin yek û bi hev re tev bigerin. Em xurt in, ji ber ku em heval in. Mamû! Hevalê min! Ezê wek ejderha- yekî tim li ba te bim.

Dayik û bavê Ejder bi tevgera zarokê xwe serbilind bûn. Dema dîtin Ejder parastina he- valên xwe dixwaze, ew pir sanaz bûn.

Dînozor, bi berbangê re bi dizî dîsa ketibûn nava daristanê. Ji ber ku Ejder û hevalên wî ev yek texmîn kiribûn wê sevê ranezan. Dînozorên ku di kemînê de bûn gelekî birçî bûbûn. Ji bo ku birçî bûn qeweta wan jî kêm bûbû.

Dînozoran kirin-nekirin zora Ejder û Mamû nebirin. Çend caran dînozoran êrîs birin ser mamûtan, lê Ejder û malbata wî alîkariya wan kiribûn. Dînozor bê hêvî bûbûn. Ji bêçaretî ji herêma mamûtan derketin û çûn.

Ejder bi agirê devê xwe, Mamû jî bi ava xortû- ma xwe, serkeftina xwe pîroz kirin.

Ji wê rojê ve Ejder li gora dilê xwe li asîman firiya û Mamû jî li gora dilê xwe li daristanê geriya…

Çîroka me ji we re xwes,

Ka silavekê bidin hevaltiya xwes…