Tebîetê sîrî li siwarê tê helan...

Ev gotina ku balê diksîne ser esas û eslê mirov û nîsanî tebîeta însên dike, bi gelek tese û vegotinên ji hev cuda ketiye zargotina Kurdan.
Binyata vê gotina giranbiha ku di zargotina Kurdan de herî zêde bi sêwaza “Kurmê sîrî, heta pîrî” meshûr e û bi seklê “Tebîet sêrî li fêrbûnê distîne” jî tê gotin digihîje serhatiya mîr û sêwirmendê wî:

Dibêjin,

Rojek ji rojan, mîrek li dîwana xwe rûnistîbû, gote aqildarê xwe:

-Tebîet xwerûtir e an fêrbûn?

Sêwirmend (aqildar) qet nefikirî û hema got:

-Mîrê min, tebîet her dem serî li fêrbûnê distîne.

Mîr qehirî. Bi pêçiya xwe pisîka xwe nîsan da û got:

-Ma tu nizanî ku ew ajala (heywan) min çawa ye? Dema ku em li ser xwarinê rûdinin, ew jî diçe dest davê mûmê, li ser piyên pasîn, li hemberî me radiweste, heta em xwarina xwe dixwin, ro-nahî li me dike. Ma ew ne marîfeta fêrbûnê ye? Min jî digot, qey tu bi tistekî zanî, eyan e ku zanîna te ewqas e?

Aqildar bala xwe dayê ku gotinên wî rast in, hinekî xwe sist kir. Mîr rabû çû. Aqildar jî rabû çû mala xwe. Pistî ku aqildarê mîr tê mala xwe, gazî berdestikê xwe dike. Dibêje:

-Biçin ji min re miskekî zindî bigirin û bînin. Berdestikê wî bi ya wî dike û ji wî re miskekî zindî digre û tîne. Dema dibe roja din, danê êvarê, aqildarê mîr, serê tayekî bi lingê misk ve girê dide, serê tayî yê din jî tîne bi biskoska sîngê xwe ve girêdide sûn-de misk ji çengê xwe re berdide jêr û bi wî tewrî diçe dîwana mîr. Dema sîvê ye, ji bêhnekê pê ve bergêsa xwarinê tê sazkirin. Pisîk dîsa wekî her car diçe mûma xwe tîne û li hemberê wan dûvika xwe dike erdê û radiweste.

Dema mîr û maîyeta wî dest bi xwarina xwe dikin, aqildarê mîr ji niskave tayê lingê misk ji biskojka sîngê xwe vedike û wî raste meydanê dike. Misk dike kistekist, xwe davêje nav bergesê. Lalî û sinî tevlî hev dibin, dema çavên pisîkê li misk dikeve, dibê “nirrr!” û xwe li nav guhê misk werdike. Mîr berê xwe dide aqil-darê xwe, dibêje:

-Malxirabûyê xwelîser, çi bû ku te wiha kir? Aqildarê mîr di-bêje:

-Mîrê min, te dît ku çawa tebîetê, serî li fêrkirinê stand? Mîr diheyire. Destê xwe davêje rûyê xwe. Aqildar dibêje:

-Mîrê min, tebîetê sîrî li siwarê tê hêlan.